پس زمینه آموزش تفکر
18 بهمن 1401 1401-12-16 11:03پس زمینه آموزش تفکر
.: به نام خدا :.
« پس‌زمینه آموزش تفکر »
پس زمینه تفکر عبارتست آموزش‌هایی که به صورت ثابت در هر حالت باید برای فرد در نظر داشت و تفکر در بستر آن فعال می‌شود. این پس‌زمینه‌ها در همه سال‌ها مورد تأکید است ولی در برخی از سال‌ها از نظر علمی و مطالعاتی از تأکید بیشتری برخوردار است. (مدت مطالعه : 15 دقیقه)
الف. دوستی و برادری
سن نوجوانی موقعیت انس‌ورزی و دوستی است و بسیاری از تحولات نوجوانان در این بستر رقم می‌خورد. اگر دانش‌آموزان موفق به هم‌کلامی و هم‌نشینی با دوستان صالح شوند به شدت رشد می‌کنند و در صورتی که با دوستان ناشایست نشست و برخاست داشته باشند نیز به شدت متأثر شده اخلاقشان شبیه آنان می‌‌گردد. بدین ترتیب توأم با آموزش قرآن لازم است دوستی‌های افراد اصلاح شود و نیز به شکل درست توسعه یابد. برخی از نکاتی که در این زمینه مورد توجه قرار گیرد عبارتست از:
- لازم است بخشی از فعالیت‌های قرآن در هر سال به صورت عملی یا تئوری به ضرورت داشتن دوست و چگونگی دوستیابی و ویژگی‌های دوستان شایسته و صالح اختصاص یابد.
- برگزاری برنامه‌هایی مانند اردو و یا گروه‌های مباحثه و یا گروه‌های کاری و پژوهشی می‌تواند دوستی‌های صالح را تقویت کند.
- مربی لازم است ابتدای هر سال و نیز ابتدای هر سوره (تقریبا هر دو ماه) برای تقویت دوستی و برادری برنامه‌ای مشخص طرح‌ریزی کند.
ب. تقویت مشارکت اجتماعی
مشارکت اجتماعی صحیح و مقصددار خود نوعی تفکر است. این نوع تفکر که به تفکر عینی تعبیر شده است بالاترین سطح تفکر و نیز مقدماتی‌ترین سطح آنست. بر این اساس لازم است هر تفکری بر پایه آن تقویت شود.
بهره‌گیری از توان جمعی برای رسیدن به مقاصد الهی مشخص همراه با رعایت حقوق آنها، اساس مشارکت اجتماعی است. برخی از نکاتی که در زمینه فعال کردن مشارکت اجتماعی لازم است مورد توجه قرار گیرد عبارتست از:
- داشتن برنامه‌های قرآنی به صورت گروهی و نیز برگزاری برنامه‌ها به صورت مشارکتی از جمله مواردی است که لازم است در هر سال به آن به صورت جدی اهتمام شود.
- فقدان مشارکت در جلسات قرآن آفتی است که زمینه‌ساز آسیب‌های دیگر از جمله خمودگی و تعصب و … می‌شود. لذا با بروز هر گونه خستگی و ناکارآمدی در کلاس‌های قرآن لازم است با شیوه‌ای مشارکت اجتماعی را فعال کرد.
- شیوه مشارکت بر اساس توان و فرصت افراد در هر سال معلوم می‌شود لذا مربی لازم است در ابتدای هر سال و هر دو ماه یکبار برنامه‌ای مشخص برای این منظور طراحی کند.
ج. تقوا
تقوا به معنای خود را نزد خداوند حاضر دانستن است که موجب برانگیخته‌شدن مراقبت، توجه و هشیاری فرد می‌شود. می‌توان از تقوا به عنوان اصلی‌ترین محصول تفکر یاد شد همچنین می‌توان گفت در صورت فقدان تقوا تفکر نمی‌تواند فعال گردد زیرا نمی‌تواند هم‌راستا با حق قرار گیرد. بر این اساس تقوا هم شرط تفکر است و هم نتیجه آن. برخی از نکاتی که در این زمینه لازم است در فعالیت‌های قرآن در نظر گرفت به شرح زیر است:
- داشتن برنامه برای تقویت تقوا در هر سال یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های آموزش قرآن و نیز آموزش تفکر است. زیرا قرآن تنها در قلبی که دارای طهارت است نازل می‌شود.
- عدم توفیق در جاری شدن تقوا موجب شکست فعالیت‌های قران می‌شود.
- کلاس‌های تفکر با قرآن نمی‌تواند بر اساس اجبار و اکراه باشد.
د. تلاش برای رفع محرومیت‌های جامعه
توجه به دیگران و رفع محرومیت‌های ایشان یکی از وظایفی است که بر عهده هر مسلمانی است. با چنین اقدامی ظرفیت فرد برای دریافت حقایق توسعه می‌یابد. برخی از نکاتی که در این زمینه لازم است در فعالیت‌های قرآنی در نظر گرفت به شرح زیر است:
- به طور طبیعی ممکن است افراد انگیزه توجه به محرومیت‌های دیگران را نداشته باشند. برای انگیزه‌دهی لازم است ایشان را با برگزاری اردو یا نشان دادن فیلم با این محرومیت‌ها آشنا کرد.
- به طور طبیعی افراد نسبت به نقش خود در رفع محرومیت‌ها واقف نیستند، لذا لازم است برای واقف کردن آنها برنامه‌ای مشخص داشت.
- تشویق به توانمند شدن افراد از نظر فنی و عملی یکی از وظایفی کلاس‌های قرآن است.
ه. برنامه ریزی فردی
برنامه‌ریزی فردی عبارتست از تنظیم امور به نحو شایسته و بر اساس توان فرد و متناسب با مقاصد معین الهی است. داشتن برنامه‌ریزی برای خروج از لهو و لعب ضروری است. برخی از نکاتی که در این زمینه لازم است در فعالیت‌های قرآن در نظر گرفت به شرح زیر است:
- میل به نداشتن برنامه یکی از میل‌های مخربی است که متأسفانه با برخی از افراد عجین شده است. استمرار در توجه دادن به این مهم یکی از وظایف مربی است.
- برنامه‌ریزی فردی یکی از هنرهایی است که آموزش‌دادنی است. صرف کردن وقت برای آموزش دادن برنامه‌ریزی از وظایف مربی است. این آموزش می‌تواند حضوری یا غیرحضوری باشد.
- برای ارتقای انگیزه دانش‌آموز برای برنامه‌ریزی تأکید بر مقاصد الهی ضروری است. همچنین لازم است به فرد فهرستی از برنامه‌های متنوع پیشنهاد شود.
و. برنامه ریزی اجتماعی
برنامه‌ریزی اجتماعی همان برنامة‌ریزی فردی در بعد روابط اجتماعی است. جدا کردن این برنامه از برنامه‌ریزی فردی قدرت ارزیابی را تقویت کرده و باعث شکوفایی توان‌های اجتماعی می‌شود. برخی از نکاتی که در این زمینه لازم است در فعالیت‌های قرآن در نظر گرفت به شرح زیر است:
- ارتباط با خانواده و کمک به امورات زندگی و سهیم بودن در امور خانواده یکی از مهم‌ترین مؤلفه در برنامه‌ریزی اجتماعی است.
- احسان به والدین، قدرشناسی از ولیّ نعمتان، رعایت اخلاق حسنه، دستگیری از دیگران و …از جمله مواردی است که در تمام سال‌ها به طور مشخص و واضح باید مورد تأکید قرار گیرد و موانع آن برطرف شود. کتاب مهارت‌های حسن‌گزینی برای این منظور نوشته شده است که می‌توان هر فصل کتاب را در سالی مطالعه کرد.
